هوش هیجانی چیست و چگونه آن را افزایش دهیم؟

هوش هیجانی یا EQ (به انگلیسی : emotional quotient) از اصطلاحات پرکاربرد در علم روانشناسی است که احتمالا بارها آن را شنیده اید اما آیا با معنای دقیق این کلمه آشنا هستید؟

تعریف هوش هیجانی به زبان ساده چیست؟
هوش هیجانی چیست؟

همه ما افرادی را در زندگی شخصی یا محیط کار خود می شناسیم که می توانیم در شرایط سخت و بحرانی به حضور آن ها دلگرم شویم، آن ها شنونده های خوبی هستند و فارغ از آن که در چه موقعیتی قرار داشته باشیم همیشه می دانند چه چیزی به ما بگویند و آن را با چه لحنی و چگونه بیان کنند که ناراحت یا دلگیر نشویم.

آن ها افرادی منطقی و دوراندیش هستند و حتی اگر نتوانند در حل مشکل به ما کمک چندانی کنند اما معمولا حضورشان باعث ایجاد حس امیدواری و خوش بینی در ما خواهند شد.

علاوه بر این همه ما با افرادی در زندگی روبرو شده ایم که خیلی خوب احساسات و هیجانات خود را کنترل می کنند، در موقعیت های استرس زا عصبی نمی شوند و قادرند با بررسی دقیق هر مشکل و با آرامش راه حل آن را پیدا کنند. کسانی که تصمیم گیرندگان عالی هستند و می دانند چه زمانی به شهود قلبی خود اعتماد کنند.

این افراد با وجود توانایی های عالی که دارند سعی می کنند در مورد خود صداقت داشته باشند، انتقاد پذیر هستند و می دانند چه زمانی از انتقاداتی که به آن ها وارد می شود برای بهبود کارایی خود استفاده کنند.

در علم روانشناسی به این افراد، افراد با هوش هیجانی بالا گفته می شود و همه ما می دانیم خصوصیات ذکر شده در زندگی شخصی و شغلی بسیار مهم بوده و سازمان های مختلف همواره به چنین افرادی برای استخدام کردن هستند.

اما هوش هیجانی واقعا چیست؟ چگونه می توان آن را افزایش داد؟ آیا هوش هیجانی بالا ذاتی است یا این افراد با تمرین و به صورت اکتسابی به این ویژگی های شخصیتی عالی دست پیدا کرده اند؟ برای پاسخ به این سوالات در ادامه مطلب با کوکا همراه باشید.

هوش هیجانی چیست؟

ما دارای شخصیت های مختلف، خواسته ها و نیازهای متفاوت هستیم و از شیوه های گوناگونی برای نشان دادن احساسات خود استفاده می کنیم، کنترل و هدایت همه این ها به درایت و هوشمندی نیاز دارد تا بتوانیم در زندگی مان به موفقیت دست پیدا کنیم.

این نقطه همان جایی است که هوش هیجانی وارد میدان می شود. هوش هیجانی به توانایی شناخت احساسات و هیجانات خود، درک چیزی که احساسات به ما می گویند و شناسایی تاثیری که احساسات ما روی اطرافیان می گذارد گفته می شود.

هوش هیجانی با چگونگی درک ما از دیگران نیز مرتبط است، زمانی که احساسات دیگران را درک می کنیم بهتر می توانیم روابط خود را بهبود بخشیده و مدیریت کنیم.

افرادی که هوش هیجانی بالایی دارند معمولا در اغلب کارهایی که انجام می دهند موفق هستند. بسیاری از شرکت ها و سازمان ها و گروه ها تمایل دارند چنین افرادی را وارد تیم خود کنند، هیچگاه ایمیل های آن ها بی پاسخ نخواهد ماند و زمانی که به کمک نیاز دارند به آن ها کمک خواهد شد، چرا؟

زیرا این افراد باعث می شوند دیگران احساس خوبی پیدا کنند و بسیار آسان تر از افراد عصبی و حساس زندگی می کنند.

ویژگی های افراد با هوش هیجانی بالا

دانیل گودمن – روانشناس آمریکایی – در کتاب “هوش هیجانی – چرا مهم تر از آی کیو یا بهره هوشی است؟” از پنج عنصر برای تعریف هوش هیجانی استفاده کرده است:

1. خود آگاهی (Self-Awareness)

افرادی که هوش هیجانی بالایی دارند معمولا بسیار خودآگاه هستند، هیجانات و احساسات خود را درک می کنند و به همین دلیل اجازه نمی دهند احساسات کنترل آن ها را به دست بگیرند.

این افراد اعتماد به نفس بالایی دارند زیرا به شهود خود اعتماد کرده و نمی گذارند رفتار احساسی خارج از کنترل از آن ها بروز کند.

آن ها نگاه صادقانه ای به خود دارند، نقاط قوت و ضعف خود را می شناسند و با هدف بهتر شدن روی آن ها کار می کنند.

بسیاری معتقدند خودآگاهی مهم ترین عنصر هوش هیجانی است.

2. کنترل خود (Self-Regulation)

خود کنترلی به توانایی کنترل احساسات و هیجانات گفته می شود، افراد با هوش هیجانی بالا معمولا به خود اجازه نمی دهند بیش از حد عصبانی یا حسود شوند و با بی دقتی و هیجان زده تصمیم نمی گیرند.

آن ها قبل از هرکاری خوب فکر می کنند و افرادی اندیشمند و منعطف نسبت به تغییرات هستند که توانایی نه گفتن به دیگران دارند.

3. انگیزه (Motivation)

افراد با هوش هیجانی بالا اغلب انسان های با انگیزه ای هستند. آنها نتایج فوری را فدای موفقیت های بلند مدت می کنند و افرادی فوق العاده سازنده هستند که به چالش ها علاقه داشته و در هرکاری که انجام می دهند بسیار موثر عمل می کنند.

4. همدلی (Empathy)

این عنصر احتمالا دومین عنصر مهم در هوش هیجانی می باشد.

همدلی توانایی شناخت و درک خواسته ها، نیازها و و دیدگاه های اطرافیان می باشد. افراد همدل در تشخیص احساسات دیگران – حتی زمانی که احساسات خود را چندان بروز نمی دهند – خوب عمل می کنند و معمولا در مدیریت روابط، گوش دادن و برقراری رابطه با دیگران عالی هستند، آن ها از زود قضاوت کردن درباره اطرافیان اجتناب کرده و با صداقت رفتار می کنند.

5. مهارت های اجتماعی (Social Skills)

افراد با هوش هیجانی بالا بسیار راحت صحبت کرده و رفتارشان بیشتر شبیه کسانی است که از مهارت های اجتماعی خوبی برخوردارند. آن ها قبل از آن که به موفقیت های خودشان بیندیشند با کمک کردن باعث پیشرفت و درخشش دیگران می شوند.

این افراد در مدیریت مشاجره و اختلافات توانا هستند، در ارتباطات عالی ظاهر می شوند و در ایجاد و حفظ روابط حرفه ای هستند.

با مرور پنج مورد بالا حتما متوجه شده اید هوش هیجانی کلید موفقیت در زندگی بخصوص زمینه های مختلف شغلی می باشد و یک رهبر باید توانایی مدیریت افراد و روابط را داشته باشد، بنابراین استفاده و افزایش هوش هیجانی می تواند راه خوبی برای نشان دادن رهبر درون شما به دیگران باشد.

روش های بالا بردن هوش هیجانی

هوش هیجانی بالا تنها به یک سری افراد خاص تعلق ندارد بلکه همه انسان ها می توانند روش های افزایش هوش هیجانی را آموزش دیده و آن را بهبود ببخشند.

اگر می خواهید هوش هیجانی خود را بالا ببرید علاوه بر کار کردن روی پنج زمینه بالا نیاز است به نکات زیر نیز توجه داشته باشید:

1. به واکنش های خودتان نسبت به دیگران و افکاری که دارید دقت کنید و  در این مورد با خودتان صادق باشید. آیا قبل از دانستن حقیقت درباره دیگران قضاوت می کنید؟ آیا در شرایط مختلف خودتان را به جای اطرافیان می گذارید؟ آیا به دیدگاه و نیازهای آن ها توجه می کنید؟

2. به محیط کاری خود دقت کنید، آیا به دنبال جلب توجه دیگران به دستاوردهای خودتان هستید؟ تا چه اندازه نسبت به دیگران فروتن هستید؟

فروتنی یکی از خصوصیات اخلاقی فوق العاده عالی است که بسیاری آن را با خجالتی بودن یا عزت نفس پایین اشتباه می گیرند در حالی که فروتنی یعنی در عین حال که می دانید چه دستاوردهایی داشته و به خودتان اعتماد دارید اما به دیگران نیز فرصتی برای درخشیدن می دهید، به آن ها توجه بیشتری دارید و بیش از حد به دنبال جلب تحسین دیگران به خود نمی باشید.

3. خود ارزیابی داشته باشید، نقاط ضعف شما چیست؟ آیا قبول دارید که کامل نیستید و باید روی نقاط ضعف خودتان کار کنید تا به فرد بهتری تبدیل شوید؟ شجاعت این را داشته باشید که با صداقت به درون خود نگاه کنید و در این صورت زندگی تان تغییرات مثبت خواهد داشت.

4. به خودتان دقت کنید که چطور در شرایط استرس زا واکنش نشان می دهید. آیا هر بار که دیگران دیر به قرار می رسند یا اتفاقی برخلاف انتظارتان رخ می دهد ناراحت می شوید؟ آیا در این مواقع دیگران را سرزنش می کنید و از آن ها عصبانی می شوید حتی اگر اشتباهی مرتکب نشده باشند؟

توانایی حفظ آرامش و کنترل خود در شرایط دشوار چه در دنیای کسب و کار و یا زندگی شخصی بسیار ارزشمند است و لازم است حتی زمانی که همه چیز برخلاف میل شما پیش می رود احساسات خود را تحت کنترل داشته باشید.

5. مسئولیت اعمال خود را بپذیرید. اگر به احساسات کسی آسیب رسانده اید از او مستقیما عذرخواهی کنید و آن چه انجام داده اید را نادیده نگیرید. معمولا زمانی که تلاش صادقانه ای برای درست کردن اشتباهات خود انجام می دهید دیگران نیز دوست دارند شما را به راحتی بخشیده و اشتباهات شما را فراموش کنند.

6. قبل از اقدام کردن به کاری با دقت بررسی کنید که آن عمل چه تاثیری روی دیگران خواهد گذاشت. اگر تصمیم شما اثری روی زندگی دیگران می گذارد خودتان را جای آن ها گذاشته و به این فکر کنید که با انجام این کار آن ها چه احساسی پیدا خواهند کرد؟ آیا خودتان آن احساس را دوست دارید؟ اگر باید این کار را انجام دهید فکر کنید چطور می توانید به دیگران کمک کنید تا راحت تر با اثرات آن مواجه شوند.

منبع: mindtools

🔥 برای مشاهده سریع جدیدترین فال های امروز روی دکمه زیر کلیک فرمایید

فال ام را نشان بده

فال حافظ کوکا
جاوید
مدیر سایت، نویسنده و مترجم، سردبیر و سئو کار ارشد سایت کوکا