آپنه خواب چیست؟
آپنه خواب (به انگلیسی: Sleep Apnea) از اختلالات شایع خواب است که در آن نفس فرد به طور مکرر در حین خواب قطع شده، دوباره به حالت طبیعی برمی گردد و از جمله علائم آن می توان به خواب آلودگی در طول روز، خروپف بلند و خواب بی قرار و نا آرام اشاره کرد.
نفس کشیدن منقطع ممکن است به دلیل مسدود شدن راه تنفسی (آپنه خواب انسدادی) یا اختلال در سیگنال دهی تنفس مغز (آپنه خواب مرکزی) رخ دهد، اکثر موارد گزارش شده آپنه خواب از نوع اول می باشد.
در آپنه خواب فرد مبتلا در طول شب بارها نفسش قطع می شود که به محض باز شدن راه تنفسی یا دریافت سیگنال تنفس توسط عضلات تنفسی، فرد ممکن است دچار خر و پف شده، نفس عمیق بکشد و یا با احساس خفگی از خواب بپرد.
در صورت عدم درمان آپنه خواب، این عارضه ممکن است به مشکلات جدی سلامتی همچون بیماری قلبی و افسردگی منجر شود. همچنین به دلیل خواب آلودگی فرد در طول روز احتمال سوانح رانندگی یا حادثه هنگام کارهای سنگین افزایش خواهد یافت.
آمار نشان می دهد از هر 5 فرد بزرگسال 1 نفر علائم خفیف آپنه خواب انسدادی و از هر 15 فرد بزرگسال 1 نفر علائم متوسط تا شدید این عارضه را از خود نشان می دهد. جالب است بدانید حدود 18 میلیون نفر در آمریکا به آپنه خواب مبتلا هستند در حالی که تنها در 20 درصد از این افراد بیماری تشخیص و درمان شده است.
آپنه خواب بیشتر در خانم های یائسه و افراد بالای 50 سال دیده می شود اما می تواند روی گروه های سنی مختلف از جمله کودکان نیز تاثیر بگذارد.
علائم آپنه خواب
فرد مبتلا به آپنه خواب از علائم بیماری اش بی اطلاع است اما اطرافیان او معمولا نشانه هایی همچون قطع شدن نفس در طول خواب، بریده نفس کشیدن یا صدای ناله ناگهانی در خواب، از خواب پریدن و دوباره به خواب رفتن در فرد مشاهده می کنند.
یکی از علائم شایع آپنه خواب، خواب آلودگی در طول روز به دلیل خواب منقطع در شب می باشد و از دیگر علائم این عارضه می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- خواب نا آرام یا بی خوابی
- مشکل تمرکز
- خروپف بلند
- بیدار شدن مکرر در شب برای ادرار کردن
- بیدار شدن با دهان خشک یا درد گلو
- سر درد شبانه
- تحریک پذیری
- سوزش سر دل
- کاهش میل جنسی و اختلال نعوظ
توجه: افرادی که سایز دور گردن بزرگ تری دارند بیشتر به آپنه خواب دچار می شوند که در مردان بیش از 43 سانتی متر و در زنان بیش از 38 سانتی متر می باشد.
علت آپنه خواب
عوامل مختلفی ممکن است در مسدود شدن راه تنفسی نقش داشته باشند از جمله:
1. تغییرات عضلانی
هنگام خواب ماهیچه ای که مجاری تنفسی را باز نگاه می دارد شل شده و به همراه زبان باعث می شود راه تنفسی باریک شود. در حالت معمول این مسئله مانع وارد و خارج شدن هوا از ریه ها نمی شود اما در افرادی که به آپنه خواب مبتلا هستند می تواند باعث بروز اختلال در تنفس عادی فرد شود.
2. انسداد فیزیکی
بافت ضخیم اضافی یا چربی بیش از حد در اطراف راه تنفسی می تواند جریان هوا را محدود کرده و زمانی که هوا با فشار از مجاری عبور می کند باعث بروز خروپف بلند خواهد شد که معمولا با آپنه خواب انسدادی رابطه دارد.
3. عملکرد مغز
در آپنه خواب مرکزی کنترل های عصبی تنفس معیوب شده و باعث می شود کنترل و ریتم تنفس دچار اختلال شود. آپنه خواب مرکزی معمولا با بیماری های پس زمینه همچون سکته یا نارسایی قلبی، صعود اخیر به ارتفاعات بالا یا استفاده از داروهای ضد درد مرتبط می باشد.
زمانی که مجاری هوایی به طور کامل مسدود می شود خروپف متوقف شده و برای حدود 10 تا 20 ثانیه – یا تا زمانی که مغز آپنه را احساس کند – نفس قطع می شود و سپس مغز به ماهیچه ها پیام می دهد که سفت شده و مجاری هوایی باز شود.
این مکث تنفسی همان آپنه می باشد که اگرچه بارها در طول شب رخ می دهد اما فرد مبتلا به آپنه خواب متوجه آن نخواهد شد.
عوامل خطرزای ابتلا به آپنه خواب
برخی عوامل خطر زا برای آپنه خواب شامل موارد زیر می باشد:
- به پشت خوابیدن
- چاقی
- سینوزیت مزمن
- سایز دور گردن بزرگ
- افزایش وزنی که اخیرا رخ داده
- یائسگی
- لوزه یا آدنوئیدهای بزرگ شده
- سندرم داون
- سیگار کشیدن
- سابقه خانوادگی آپنه خواب
- تحلیل چانه یا * اوربایت زیادی
* اوربایت به میزان همپوشانی لبه دندان‌های پیشین فک پایین توسط دندان های پیشین فک بالا گفته می شود.
تشخیص آپنه خواب
افرادی که در طول روز احساس خستگی مزمن یا ضعف و خواب آلودگی بی دلیل می کنند لازم است با مشاور پزشکی مشورت کنند تا علت دقیق این مسئله مشخص شده و اقدامات لازم برای درمان آن انجام شود.
سوالات رایجی که مشاور از فرد می پرسد معمولا شامل موارد زیر می باشد:
- برنامه معمول خواب شما در روزهای هفته و آخر هفته ها چگونه است؟
- چقدر طول می کشد تا به خواب بروید؟
- آیا برای خوابیدن از داروی خاصی استفاده می کنید؟
- به نظرتان هر شب چقدر می خوابید؟
- آیا تا به حال کسی به شما گفته که خروپف می کنید؟
- آیا با احساس ترس و تکان خوردن شدید از خواب می پرید؟
- هنگامی که از خواب بیدار می شوید چه احساسی دارید؟
- آیا هنگام تماشای تلویزیون یا مطالعه کردن به راحتی به خواب می روید؟
- آیا در اعضای خانواده خود سابقه ابتلا به مشکلات خواب وجود دارد؟
- محیط خواب خود را توصیف کنید.
برای تشخیص آپنه خواب از مطالعه خواب (پلی مونوگرافی شبانه) که در یک آزمایشگاه خواب شبانه انجام می شود استفاده می شود، در این آزمایش در طول خواب امواج مغزی، حرکات چشم و پا، سطح اکسیژن، جریان هوا و ریتم قلب بیمار ثبت می شود و پزشک متخصص در زمینه اختلالات خواب با توجه به داده های به دست آمده مشکل فرد را تشخیص می دهد.
برای برخی افراد می توان از آزمایش تشخیص خانگی آپنه خواب به جای مطالعه آزمایشگاهی استفاده کرد.
تعداد آپنه خواب که در هر ساعت رخ می دهد شدت آپنه خواب را مشخص می کند که به صورت زیر می باشد:
طبیعی: 0 تا 5 بار در ساعت
آپنه خواب خفیف: 5 تا 15 بار در ساعت
آپنه خواب متوسط: 16 تا 30 بار در ساعت
آپنه خواب شدید: 31 بار در ساعت
عوارض آپنه خواب
اختلالات خواب با عوارض جانبی و برخی مشکلات دیگر همراه هستند از جمله:
- تصادف با وسایل نقلیه
- اختلال در شناخت و تمرکز مشکل
- سندرم متابولیک
- تغییرات خلق و خو
- فشار خون بالا
- سکته مغزی
- گلوکوم
- مشکلات حافظه
- خستگی مزمن
- کاهش کیفیت زندگی
- افزایش خطر مرگ و میر
- سر درد
- خشکی دهان یا گلو درد بعد از خوابیدن با دهان باز
درمان آپنه خواب
با توجه به آن چه گفته شد آپنه خواب از اختلالات خواب شایع است که می تواند باعث بروز مشکلاتی در سلامتی و افزایش خطر ابتلا به بیماری هایی همچون افسردگی، حمله قلبی، سکته و حوادث رانندگی شود و به همین دلیل نیاز است نسبت به درمان آن اقدام شود.
بسته به علت و شدت آپنه خواب روش های مختلفی برای درمان آن وجود دارد که هدف آن ها طبیعی شدن تنفس در حین خواب می باشد.
طبیعی شدن تنفس در افراد مبتلا به آپنه خواب مزایای زیر را به دنبال دارد:
- خستگی روزانه را از بین می برد
- تغییرات سلامتی ناخواسته ناشی از آپنه و کمبود خواب را برطرف می کند
- از تغییرات قلبی عروقی به دلیل فشار بیش از حد ناشی از تنفس نادرست جلوگیری می کند
تغییر در سبک زندگی
اصلاح سبک زندگی برای طبیعی شدن تنفس ضروری و اولین قدم برای درمان آپنه خواب است که شامل موارد زیر می باشد:
- ترک الکل
- ترک سیگار
- کاهش وزن
- وضعیت خوابیدن
سایر گزینه های درمانی
از دیگر گزینه های درمانی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
1. فشار جریان هوای همواره ثابت (CPAP)
این روش یکی از اولین روش های درمانی برای آپنه خواب است که با فراهم کردن یک جریان هوای دائمی از طریق دستگاه تنفسی CPAP و قرار دادن ماسک به باز بودن مجاری هوا کمک می کند.
برخی افراد در استفاده از تجهیزات مورد استفاده در این روش مشکل دارند و قبل از آن که به نتیجه برسند درمان را متوقف می کنند در حالی که اقدامات زیادی برای راحتی هرچه بیشتر در استفاده از این تجهیزات می توان انجام داد.
2. عمل جراحی
روش های مختلف جراحی برای درمان آپنه خواب انسدادی وجود دارد که می تواند مجاری هوایی را بازتر کند. عمل جراحی می تواند برای سفت کردن یا کوچک کردن بافت مسدود کننده، از بین بردن بافت اضافی یا درمان لوزه های بزرگ شده استفاده شود که بسته به نوع جراحی ممکن است در مطب پزشک یا بیمارستان انجام شود.
3. اسپیلنت جلو آورنده فک پایین
این ابزار دهانی سفارشی برای افرادی که از آپنه خواب انسدادی خفیف تا متوسط رنج می برند مناسب است و باعث می شود فک پایین در وضعیت رو به جلو نگه داشته شده و فضای پشت زبان بیشتر شود که به باز ماندن راه تنفسی و جلوگیری از آپنه و خروپف کمک می کند.
از جمله عوارض جانبی استفاده از این ابزار می توان به درد فک یا دندان ها و بیماری مفصل فکی گیجگاهی اشاره کرد.
منبع: medicalnewstoday
🔥 برای مشاهده سریع جدیدترین فال های امروز روی دکمه زیر کلیک فرمایید
