استامینوفن چیست؟ موارد مصرف و عوارض جانبی آن کدامند؟

قرص استامینوفن
قرص استامینوفن

استامینوفن چیست؟

استامینوفن (با نام انگلیسی: Acetaminophen و نام تجاری: پاراستامول) یکی از پر مصرف ترین داروهای ضد درد و کاهنده تب در جهان است که بدون نسخه در دسترس می باشد.

استامینوفن که به نام APAP نیز شناخته شده به خانواده مسکن های غیر اپیوئیدی (غیر مخدری) تعلق دارد. این گروه از داروها با مهار آنزیم تولید کننده درد و پروستاگلاندین های ایجاد کننده التهاب عمل می کنند. اگرچه استامینوفن برخلاف داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند آسپرین و ایبوپروفن، تاثیر چندانی در کاهش ورم و التهاب نخواهد داشت.

استامینوفن از داروهایی است که نه تنها به تنهایی مصرف می شود بلکه در بسیاری از داروها از جمله داروهای مورد استفاده برای درمان سرفه، سرماخوردگی و آنفلوآنزا نیز یافت می شود.

موارد مصرف استامینوفن

استامینوفن معمولا برای درمان دردهای خفیف تا متوسط (سردرد، دردهای قاعدگی و پریود، دندان درد، کمر درد، درد ناشی از آرتروز و آرتریت، دردهای عضلانی یا درد ناشی از سرماخوردگی و آنفلوآنزا) و کاهش تب استفاده می شود.

این دارو اغلب به صورت خوراکی مصرف می شود اگرچه مصرف درون وریدی آن نیز تجویز می شود.

استامینوفن های ترکیب شده با داروهای مسکن مخدر – همچون کدئین یا هیدروکودون که برای درمان دردهای شدید کاربرد دارند – معمولا با نسخه تجویز می شوند.

نحوه مصرف استامینوفن

قبل از مصرف استامینوفن برچسب دارو را به دقت مطالعه کرده و مطابق دستورالعمل درج شده روی آن مصرف کنید، اگر موارد ذکر شده روی برچسب دارو برای شما مبهم است حتما سوال خود را با پزشک یا مسئول داروخانه در میان بگذارید.

استامینوفن در برندها و اشکال مختلف عرضه می شود و دوز مصرف آن برای برندهای مختلف متفاوت است، بنابراین به دوز مصرف درج شده روی برچسب آن دقت کرده و از مصرف بیش از حد این دارو اکیدا خودداری کنید.

برای مصرف سوسپانسیون استامینوفن حتما دارو را قبل از مصرف تکان دهید (برخی انواع داروهای مایع نیاز به تکان دادن ندارد). برای اطمینان راهنمایی های داخل بسته را مطالعه کرده و برای اندازه گیری دوز مصرفی از قاشق مخصوص، قطره چکان یا سرنگ استفاده کنید.

هنگام مصرف قرص های سریع حل شونده، قرص را جویده یا آن را روی زبان بگذارید تا حل شود سپس با یا بدون آب قورت دهید. برای قرص های جویدنی قبل از بلعیدن قرص را کامل بجوید.

از خرد کردن یا جویدن قرص های طولانی رهش خودداری کنید زیرا این کار باعث افزایش عوارض احتمالی آن خواهد شد. همچنین توصیه می شود از نصف کردن قرص ها خودداری کنید مگر در مواردی که خط تقسیم داشته و پزشک یا مسئول داروخانه بگوید که می توانید این کار را انجام دهید

برای مصرف قرص های جوشان دوز مصرفی را در مقدار مناسب آب حل کرده و بنوشید.

استامینوفن را می توان به همراه غذا یا جداگانه مصرف کرد.

داروهای مسکن زمانی بهترین اثر را خواهند داشت که به محض شروع درد مصرف شوند، اگر بعد از بدتر شدن علائم درد استفاده شوند ممکن است اثر مورد انتظار را نداشته باشد.

اگر کودک دچار گلو درد است (بخصوص اگر با تب بالا، سردرد یا تهوع و استفراغ همراه باشد) سریعا با پزشک مشورت کنید.

در صورت مشاهده موارد زیر، مصرف استامینوفن را قطع کرده و با پزشک تماس بگیرید:

  • اگر بعد از 3 روز مصرف استامینوفن تب برطرف نشده باشد
  • اگر بعد از 7 روز مصرف استامینوفن در بزرگسالان (یا 5 روز در کودکان) درد همچنان ادامه داشته باشد
  • اگر با وجود مصرف استامینوفن وضعیت بیماری به همان صورت ادامه پیدا کرده، یا بدتر شود یا علائم جدیدی ظاهر شود

عوارض جانبی مصرف استامینوفن

در صورت مشاهده واکنش های آلرژیک به استامینوفن همچون کهیر، دشواری در تنفس، ورم صورت، لب ها، زبان یا گلو به اورژانس مراجعه کنید.

مصرف استامینوفن در موارد نادر ممکن است باعث واکنش های آلرژیک پوستی مرگبار شود، این علائم حتی در افرادی که قبلا بدون بروز مشکل خاص استامینوفن مصرف کرده و به این دارو حساسیت نداشته اند نیز ممکن است دیده شود. در صورت قرمز شدن پوست یا مشاهده بثورات پوستی که گسترش پیدا کرده و باعث ایجاد تاول و پوسته پوسته شدن می شود مصرف دارو را متوقف کرده و با پزشک تماس بگیرید.

در صورتی که علائم بالا را مشاهده کرده اید هرگز نباید داروهای حاوی استامینوفن مصرف کنید.

از دیگر عوارض احتمالی استامینوفن می توان به موارد زیر اشاره کرد:

  • حالت تهوع، درد بالای معده، خارش، بی اشتهایی
  • تعریق بیش از حد و خستگی شدید
  • تیره شدن ادرار و خاکستری شدن مدفوع
  • زردی (زرد شدن پوست یا چشم)

در صورت مشاهده هریک از علائم بالا نیز مصرف استامینوفن را متوقف کرده و با پزشک مشورت کنید.

شایع ترین عوارض احتمالی استامینوفن عبارتند از:

  • حالت تهوع و استفراغ
  • سردرد
  • بی خوابی

موارد ذکر شده لیست کامل عوارض جانبی استامینوفن نمی باشد، توصیه می شود در صورت مشاهده هرگونه علائم مشکوک با پزشک مشورت کنید.

شربت استامینوفن
شربت استامینوفن

موارد احتیاطی مصرف استامینوفن

  • در صورتی که به استامینوفن حساسیت داشته یا از هرگونه آلرژی دارویی دیگر رنج می برید حتما قبل از مصرف این دارو با پزشک مشورت کنید زیرا این دارو ممکن است باعث بروز واکنش های آلرژیک و سایر مشکلات سلامتی در برخی افراد شود.
  • قبل از مصرف استامینوفن با مسئول داروخانه یا پزشک درباره سوابق پزشکی خود صحبت کنید بخصوص اگر به بیماری های کبدی مبتلا بوده اید یا به الکل اعتیاد دارید.
  • اشکال مختلف استامینوفن – شامل مایع یا قرص های جویدنی، حل شدنی یا جوشان – ممکن است حاوی مقادیری شکر یا آسپارتام باشد، بنابراین در صورت ابتلا به دیابت و فنیل کتونوری (یا هر بیماری دیگری که نیاز به کنترل تغذیه و اجتناب از مصرف این مواد غذایی دارد) در استفاده از این داروها احتیاط کنید.
  • طبق گزارش منتشر شده از سازمان غذا و دارو مصرف روزانه بیش از 4000 میلی گرم استامینوفن – حتی در مقادیر کمی بیشتر – باعث آسیب جدی به کبد و حتی مرگ خواهد شد.
  • مصرف استامینوفن ممکن است باعث کاهش دقت برخی آزمایش های خاص قند در ادرار شود، لازم است قبل از آزمایش با مسئول آزمایشگاه مشورت کنید.

استامینوفن در بارداری

مصرف استامینوفن ممکن است به جنین در حال رشد آسیب برساند.

نتایج مطالعه انجام شده در مجله JAMA Pediatrics در سال 2016 نشان می دهد مصرف استامینوفن بخصوص در سه ماهه سوم بارداری خطر بروز مشکلات رفتاری در کودکان را افزایش می دهد.

بنابراین اگر باردار هستید حتما قبل از مصرف استامینوفن با پزشک مشورت کنید.

استامینوفن و شیردهی

استامینوفن از شیر مادر به نوزاد منتقل می شود، قبل از شیردهی حتما با پزشک صحبت کنید.

استامینوفن در کودکان

برای مصرف استامینوفن در کودکان حتما از داروهای مناسب کودک استفاده کنید، برای تعیین دوز دقیق دارو برای کودک خود، حتما وزن فرزندتان را مدنظر داشته باشید. اگر از وزن او مطمئن نیستید می توانید سن را در نظر بگیرید.

از مصرف استامینوفن در نوزادان کمتر از 2 سال بدون مشورت با پزشک خودداری کنید.

از مصرف استامینوفن بیش از حد قوی در کودکان کمتر از 12 سال اجتناب کنید.

استامینوفن و الکل

مصرف همزمان استامینوفن و الکل خطر ابتلا به آسیب های کبدی را افزایش می دهد بنابراین اگر به بیماری کبدی شدید یا کبد الکلی (سیروز) مبتلا هستید از مصرف استامینوفن خودداری کنید.

آیا استامینوفن خواب آور است؟

در برخی منابع از استامینوفن به عنوان داروی خواب آور یاد شده است، توصیه می شود از مصرف همزمان این دارو با داروهای آرامبخش، آنتی هیستامین ها و سایر داروهای خواب آور اجتناب کنید.

تداخل دارویی استامینوفن

از آن جا که ماده استامینوفن در بیش از 600 داروی با نسخه و بدون نسخه یافت می شود، برای جلوگیری از بروز اوردوز دارویی لازم است هنگام مصرف داروی استامینوفن به همراه سایر داروها احتیاط شود.

قبل از مصرف هر گونه دارو به همراه استامینوفن – بخصوص داروهای سرفه، سرماخوردگی و آنفلوآنزا – حتما برچسب آن را به دقت مطالعه کنید که حاوی استامینوفن نباشد.

برخی دیگر از داروهایی که ممکن است با استامینوفن تداخل دارویی داشته باشند عبارتند از:

  • وارفارین (کومادین)
  • ایزونیازید (لانیازید، نیدرازید)
  • دیفلونیسال (دولوبید)
  • کاربامازپین (تگرتول)، فنوباربیتال (لومینال)، فنی توئین (دیلانتین)

دوز مصرف استامینوفن

هشدار: افراط در مصرف استامینوفن ممکن است به کبد آسیب رسانده و در برخی موارد به مرگ منجر خواهد شد.

دوز مصرف استامینوفن بین 300 تا 1000 میلی گرم است و مقدار حداکثر دوز مصرفی طی 24 ساعت نباید از 4000 میلی گرم تجاوز کند.

برای بزرگسالان و کودکان 12 ساله یا بالاتر (که حداقل وزن 50 کیلوگرم دارند) دوز روزانه معمولا بین 650 تا 1000 میلی گرم و هر 4 تا 6 ساعت می باشد، این مقدار نباید طی 24 ساعت از 4000 میلی گرم تجاوز کند.

برای استامینوفن طولانی رهش دوز مصرف توصیه شده 1300 میلی گرم و هر 8 ساعت می باشد و نباید طی 24 ساعت از 3900 میلی گرم تجاوز کند.

برای کودکان کمتر از 12 سال دوز توصیه شده بین 10 تا 15 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن کودک هر 4 تا 6 ساعت است، کودکان طی 24 ساعت نباید بیش از 5 دوز استامینوفن مصرف کنند و مجموع 5 دوز نباید از 50 تا 75 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در 24 ساعت تجاوز کند.

در هر نوبت مقدار دوز مصرف با توجه به وزن و سن کودک تعیین می شود، در این مورد دقیقا مطابق دستورالعمل روی برچسب دارو عمل کنید.

از آن جا که استامینوفن معمولا تنها زمانی که نیاز است مصرف می شود ممکن است برنامه منظمی برای مصرف آن نداشته باشید اما در صورت مصرف منظم این دارو و فراموش کردن یک نوبت، به محض یادآوری نسبت به مصرف آن اقدام کنید و اگر زمان زیادی تا نوبت بعدی باقی نمانده از خوردن آن صرف نظر کرده و هرگز دوز یک نوبت را دو برابر نکنید.

عوارض مصرف بیش از حد استامینوفن

در صورت مصرف بیش از حد استامینوفن و علائمی همچون بیهوش شدن یا مشکلات تنفسی سریعا با اورژانس تماس بگیرید.

علائم اولیه اوردوز استامینوفن عبارتند از:

  • حالت تهوع
  • استفراغ
  • بی اشتهایی
  • تعریق
  • درد معده یا شکمی
  • خستگی شدید یا گیجی

برخی علائم بعدی اوردوز استامینوفن شامل درد در ناحیه بالای شکم، تیره شدن ادرار و زردی پوست یا سفید شدن چشم ها می باشد.

نکته مهم: در صورتی که احساس می کنید استامینوفن بیش از حد مصرف کرده اید – حتی اگر علائم آن را مشاهده نکنید زیرا نشانه ها ممکن است چند روز بعد ظاهر شود – حتما به اورژانس مراجعه کنید.

اشکال دارویی استامینوفن

برخی اشکال دارویی استامینوفن در ایران عبارتند از:

قطره تایلانول 100 میلی گرم/میلی لیتر
قطره استامینوفن 100 میلی گرم/میلی لیتر
قطره آمیفن 100 میلی گرم/میلی لیتر
قطره پاراکید 100 میلی گرم/میلی لیتر
شربت رازواستامینوفن 120 میلی گرم/5 میلی لیتر
شربت استامینوفن 60 میلی لیتر
شربت کوریزان کودکان درد و تب 60 و 120 میلی لیتر
محلول استامینوفن 120 میلی گرم/5 میلی لیتر
محلول تزریقی پاراستامین 10 میلی گرم/میلی لیتر 50 و 100 میلی لیتر
سوسپانسیون تایلوفن 120 میلی گرم/5 میلی لیتر
سوسپانسیون استامینوفن 120 میلی گرم/5 میلی لیتر
سوسپانسیون نوافن اطفال 120میلی گرم/5میلی لیتر
سوسپانسیون ساسفن 120میلی گرم/5میلی لیتر
شیاف استامینوفن 125 و 325 میلی گرم
شیاف آفی ستامول 125 میلی گرم
شیاف پانادول 125 میلی گرم
شیاف اطفال استامینوفن 125 میلی گرم
کپسول نرم استاژل 325 و 500 میلی گرم
کپسول نرم استاسافت 500 میلی گرم
کپسول ژلاتین مینوفن 500 میلی گرم
قرص استامینوفن 325 و 500 میلی گرم
قرص روزافن 500 میلی گرم
قرص بایلنول 500 میلی گرم
قرص تاینی فن 80 میلی گرم
قرص پانادول اکسترا 500/65 میلی گرم
قرص اکسدرین 250/65/250 میلی گرم
قرص تایلانول 325 و 500 میلی گرم
قرص استافلش 500 میلی گرم
قرص استاگروفن 325 و 500 میلی گرم
قرص کدیمال 325 و 500 میلی گرم
قرص جویدنی تاینی فن 125 و 160 میلی گرم
آمپول آپوتل 150 میلی گرم/میلی لیتر 6.7 میلی لیتر
آمپول تایلوفن 150 میلی گرم/میلی لیتر 6.7 میلی لیتر
آمپول استامینوفن 150 میلی گرم/میلی لیتر 6.7 میلی لیتر
آمپول استاجکت 150 میلی گرم/میلی لیتر 6.7 میلی لیتر
آمپول پیرومول 1 گرم/6.7 میلی لیتر
آمپول پاراتل 1 گرم/6.7 میلی لیتر
ویال پاراستامول جی.ایی.اس 10میلی گرم/میلی لیتر 100 میلی لیتر

سخن پایانی …

استامینوفن باعث ایجاد زخم معده و روده – که از عوارض احتمالی داروهای NSAIDs مانند آسپرین، ایبوپروفن و ناپروکسن است – نمی شود با این وجود این دارو مانند داروهای NSAIDs در کاهش التهاب و ورم موثر نمی باشد. بنابراین برای انتخاب داروی مناسب حتما با پزشک مشورت کنید.

استامینوفن را در دمای اتاق و به دور از نور و رطوبت، کودکان و حیوانات خانگی نگهداری کنید.

منبع: webmddrugseverydayhealth

🔥 برای مشاهده سریع جدیدترین فال های امروز روی دکمه زیر کلیک فرمایید

فال ام را نشان بده

فال حافظ کوکا